Bộ Công Thương xây dựng quy định về giá dịch vụ phát điện của hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin (BESS)
Căn cứ Luật Điện lực năm 2024 và yêu cầu thực tiễn trong quá trình triển khai Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia (Quy hoạch điện VIII điều chỉnh), Bộ Công Thương đang xây dựng dự thảo Thông tư quy định phương pháp xác định giá dịch vụ phát điện của hệ thống pin lưu trữ (Battery Energy Storage System – BESS); nội dung chính của hợp đồng mua bán điện.
Hệ thống pin lưu trữ đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển dịch từ nguồn nhiên liệu hóa thạch ổn định sang các nguồn năng lượng tái tạo với đặc tính phát điện thay đổi theo điều kiện tự nhiên (tốc độ gió, cường độ bức xạ mặt trời…). Hệ thống pin lưu trữ giúp cân bằng cung-cầu điện năng, giảm thiểu sự gián đoạn do tính không ổn định của các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời và điện gió, cải thiện độ tin cậy và tính linh hoạt của lưới điện. Hệ thống pin lưu trữ còn có thể cung cấp các dịch vụ phụ trợ như điều khiển điện áp và tần số, quản lý nghẽn mạch, nâng cao hiệu quả cho công tác vận hành hệ thống điện, thực hiện vận hành tối ưu các nguồn điện như: giảm số lần ngừng máy/khởi động của các tổ máy nhiệt điện, phân bổ lại công suất giữa các loại hình nguồn điện, giảm số giờ vận hành của các nguồn điện đắt tiền,…. qua đó có thể giảm tổng chi phí mua điện của toàn hệ thống.
Theo quy hoạch điện VIII điều chỉnh được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tháng 4/2025, hệ thống pin lưu trữ phát triển phục vụ nhu cầu hệ thống và kết hợp năng lượng tái tạo, bố trí phân tán gần các trung tâm nguồn điện gió, điện mặt trời hoặc trên hệ thống điện tại các trung tâm phụ tải. Đến năm 2030 dự kiến đạt công suất khoảng 10.000 – 16.300 MW và đến năm 2050 có thể đạt hơn 95.983 MW để phù hợp với tỷ trọng cao của năng lượng tái tạo.
Pin lưu trữ BESS là một loại hình lưu trữ năng lượng điện, nạp điện và xả để phát điện khi hệ thống điện có nhu cầu, đóng vai trò quan trọng trong cân bằng phụ tải và bảo đảm vận hành ổn định hệ thống điện. Với đặc thù kỹ thuật và chức năng khác biệt so với các nhà máy điện truyền thống, hệ thống pin lưu trữ BESS tập trung cần có cơ chế giá điện khác so với các nhà máy điện truyền thống.
Trong thời gian qua, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 09/2025/TT-BCT và Thông tư 12/2025/TT-BCT quy định phương pháp về khung giá phát điện và xác định giá phát điện đối với hệ thống pin lưu trữ kết hợp với năng lượng tái tạo do chủ đầu các nhà máy điện mặt trời thực hiện theo quy định tại Quy hoạch điện VIII điều chỉnh (dự án mặt trời tập trung phải lắp pin lưu trữ với công suất tối thiểu bằng 10% công suất đặt dự án, tích trong 2 giờ).
Đối với hệ thống pin lưu trữ được các Tổng công ty Điện lực thuộc EVN đầu tư như là phương tiện điều khiển trên lưới điện, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư 17/2025/TT-BCT quy định phương pháp thu hồi chi phí này.
Như vậy, trong trường hợp hệ thống pin lưu trữ BESS đầu tư tập trung riêng, cần phải có cơ chế về giá điện để có tín hiệu thu hút đầu tư. Dự thảo Thông tư quy định phương pháp xác định giá dịch vụ phát điện của hệ thống pin lưu trữ BESS; nội dung chính của hợp đồng mua bán điện đề xuất áp dụng cơ chế giá hai thành phần gồm: (i) giá công suất, tính theo độ khả dụng và mức độ sẵn sàng phát điện của hệ thống BESS; và (ii) giá điện năng, phụ thuộc vào sản lượng điện thực tế. Cơ chế này tương tự cơ chế đối với loại hình nhà máy thủy điện tích năng hiện cũng đang được Bộ Công Thương xây dựng.
Việc xây dựng Thông tư này nhằm bảo đảm cơ chế giá điện minh bạch, công khai, phù hợp với quy định pháp luật hiện hành và tạo điều kiện thuận lợi cho thu hút đầu tư, hỗ trợ vận hành hệ thống điện an toàn, hiệu quả và nâng cao chất lượng điện năng.